Nabeurs: Topman onder vuur

Het is voor beleggers even slikken als een topman een week voor de publicatie van de kwartaalcijfers wordt ontslagen. Toch veerde de koers van Texas Instruments iets op na het bericht dat topman Brian Crutcher gedwongen aftreedt. Het vertrek van Crutcher heeft namelijk niets te maken met operationele tegenvallers. Crutcher wordt aan de kant gezet omdat hij de interne regels van het bedrijf heeft overschreden. Het vertrek is in verschillende opzichten pijnlijk voor hemzelf. Hij stond slechts zes weken aan het roer van de chipfabrikant en door het gedwongen vertrek loopt hij een aandelen- en optiebonus van ruim $40 mln mis.

Topaffaire

Het is geen primeur dat een topman opzij wordt gezet voor het overtreden van interne gedragsregels. Chipreus Intel heeft eerder dit jaar bijvoorbeeld topman Brian Krzanich ontslagen omdat hij een relatie had met een werkneemster. Dat was in de voorgaande jaren ook reden voor het gedwongen opstappen van een hele reeks bekende Amerikaanse topmannen.

Uit onderzoek dat consultancyfirma PwC vorig jaar publiceerde, komt naar voren dat het aantal ontslagen op ethische gronden toeneemt. In de periode tussen 2007 en 2011 speelde deze factor een rol bij 3,9% van alle wisselingen aan de top. Dat steeg naar 5,3% in de periode van 2012 tot en met 2016. Het is echter te kort door de bocht om te concluderen dat topmannen zich steeds vaker misdragen. De onderzoekers van PwC wijzen vier redenen aan waarom het overschrijden van ethische regels vaker de grond vormt voor ontslag.

Publieke opinie

De publieke opinie heeft zich de laatste jaren duidelijker gekeerd tegen grote bedrijven en hoge salarissen aan de top. Om het imago te beschermen, kiezen ondernemingen het zekere voor het onzekere. Ze stellen strenge regels op voor het gedrag van topmanagers en zien goed toe op de naleving daarvan.

Een tweede reden is de expansie van veel ondernemingen naar opkomende markten. In deze regio’s ligt het gevaar voor een ethische misstap – bijvoorbeeld omkoping – relatief hoger. Daar komt bij dat in lijn met het groeiende gebruik van e-mail en digitale berichten er meer mogelijkheden komen voor grensoverschrijdend gedrag. Een berichtje met een misplaatste opmerking is zo verzonden en kan niet meer worden teruggenomen. De steeds bredere nieuwsstroom via kanalen zoals sociale media is de vierde oorzaak van het groeiend aantal ontslagen: voor een topman van een groot concern is het niet langer mogelijk om uit het nieuws te blijven.

Onder een vergrootglas

Een opvallende uitkomst is dat bij de grootste bedrijven het aantal ontslagen op ethische gronden relatief groot was. De onderzoekers wijten dat eraan dat deze concerns door hun omvang meer onder een vergrootglas liggen. In de afgelopen jaren lag het aantal gedwongen vertrekken bij het kwart bedrijven met de hoogste beurswaarde in Europa en de Verenigde Staten op 7,8%. Bij de rest van de ondernemingen was dat minder dan 3%. Ook viel op dat het aantal gedwongen vertrokken topmannen in de Verenigde Staten (3,3% van alle topwisselingen) lager lag dan in Europa (5,9%) en in opkomende landen (8,8%).

Liever een externe kandidaat

Voor beleggers is het uiteraard onmogelijk te anticiperen op het ontslag van een topman. Gelukkig heeft dat weinig impact op het rendement. De koersuitslagen na een gedwongen vertrek zijn over het algemeen vrij klein. In plaats daarvan is het interessanter te kijken uit welke hoek de opvolger komt. Een studie van Vell Executive Search wees er enkele jaren geleden op dat het goed nieuws is als er een externe kandidaat wordt aangesteld. In de drie volgende jaren lag de omzetgroei ruim dubbel zo hoog als bij een topman uit de eigen gelederen. In dit opzicht is het voor beleggers in Texas Instruments nog even afwachten. Tijdens de zoektocht naar een nieuwe topman staat voorlopig de eerder dit jaar gepensioneerde Rich Templeton weer aan het roer.