Hoe kan ik een recessie zien aankomen?

De wereldeconomie draait op volle toeren en wordt ook door steeds meer regio’s gedragen. De expansie van de Amerikaanse economie zit zelfs al in het negende jaar, en dat is ongebruikelijk lang. Sinds de Tweede Wereldoorlog maakten de Verenigde Staten gemiddeld om de vijf jaar een economische neergang door. Een nieuwe recessie komt dus steeds dichterbij en dit zal de aandelenmarkten wereldwijd normaliter hard raken. Obligaties gedijen gewoonlijk juist goed in een dergelijke omgeving. Beleggers die een recessie tijdig zien aankomen, kunnen daarom veel voordeel behalen. Helaas is een juiste timing erg lastig. Economen zijn goed in het extrapoleren van trends, maar kunnen omslagpunten in de economie nauwelijks voorspellen. Toch zijn er wel degelijk vooruitlopende macro-economische indicatoren die voor beleggers bruikbaar zijn als waarschuwingssignalen.

INDICATOR 1: YIELDCURVE

Een afvlakking van de Amerikaanse yieldcurve, het verschil tussen de kortlopende en langlopende rente, bleek in het verleden een uitermate goede indicator voor recessies. Er dreigt echter pas concreet gevaar bij een inverse of negatieve yieldcurve. Daarbij is de tienjaarsrente lager dan de rente op tweejarige staatsleningen. Zo’n situatie is ongebruikelijk, en duidt op toenemende spanningen in de obligatiemarkt en economie. De vier Amerikaanse recessies sinds begin jaren tachtig werden allemaal voorafgegaan door een omgekeerde yieldcurve, en deze indicator gaf nooit een vals alarm in de afgelopen veertig jaar. Dat blijkt uit onderzoek van JP Morgan. Belangrijk om te weten is dat de S&P500 in de voorbije vier cycli altijd pas piekte nadat de Amerikaanse yieldcurve negatief was geworden. Tussen het moment van inversie en de piek op de Amerikaanse beurs zat gemiddeld genomen tien maanden. Vijf maanden na de beurstop volgde uiteindelijk de recessie. Een afvlakking van de yieldcurve op zich is dus niet iets waar beleggers zich veel zorgen over moeten maken, temeer daar dit heel gebruikelijk is in periodes waarin de Amerikaanse centrale bank de rente verhoogt, zoals nu het geval is. In de voorgaande zes verkrappingscycli zagen we ook een afvlakking van de curve, omdat de tweejaarsrente dan gewoonlijk sterker stijgt dan de tienjaarsrente. Een ander bruikbaar waarschuwingssignaal is het verschil tussen de rente op dertigjarige en tienjarige staatsobligaties. Recessies volgden in het verleden altijd wanneer de tienjaarsrente boven de dertigjarige uitkwam.

INDICATOR 2: REËLE RENTE

Naast de yieldcurve is ook het niveau van de reële rente een goede voorspeller van recessies gebleken. In dit geval is dat de beleidsrente van de Federal Reserve na aftrek van de inflatie. Deze was voorafgaande aan alle Amerikaanse recessies sinds de jaren zestig altijd positief, en bedroeg minimaal 1,8% en gemiddeld 3,4%. Momenteel is de reële rente negatief, zodat er wat dat betreft nog sprake is van een behoorlijke buffer.

INDICATOR 3: WERKLOOSHEIDSAANVRAGEN

De nieuwe aanvragen voor werkloosheiduitkeringen in de Verenigde Staten vormen een andere goede indicator. Als de wekelijkse aanvragen op kwartaalbasis met 10% of meer stijgen, werd dit sinds medio jaren zestig altijd gevolgd door een Amerikaanse recessie. Deze indicator gaf bovendien geen valse signalen af. De ww-aanvragen geven een veel actueler beeld van de arbeidsmarkt dan het maandelijkse banenrapport van de overheid. Deze cijfers worden vaak twee of zelfs drie maanden na publicatie aanzienlijk bijgesteld en kunnen beleggers dus op het verkeerde been zetten.

INDICATOR 4: WINSTMARGES

De winstmarges in het bedrijfsleven zijn ook van voorspellende waarde. In de laatste fase van de cyclus komen de marges veelal onder druk door een stijging van de loonkosten, waardoor bedrijven minder personeel gaan aannemen en hun kapitaalinvesteringen terugbrengen. Dit vertraagt de economie. Een leidende indicator is de winstmarge van de National Income and Products Accounts (NIPA), die niet alleen de marges van de grote beursgenoteerde bedrijven, maar ook van het midden- en kleinbedrijf meeneemt. Winstmarges pieken altijd voor het begin van een recessie, maar daar kan best een periode van enkele jaren tussen zitten.

INDICATOR 5: HIGHYIELD-SPREADS

Een sterke stijging van het verschil tussen de rente op highyield-bedrijfsobligaties en de rente op staatsleningen kan ook op naderend onheil duiden. Dit wijst er namelijk op dat beleggers de risico’s op wanbetaling hoger gaan inschatten en zich zorgen beginnen te maken over de economie. In het verleden bleken de spreads ongeveer een jaar voor het begin van een recessie te stijgen.