Momentumaandelen: Op een rijdende trein springen

De meeste beleggers zullen bekend zijn met het bestaan van momentumstrategieën: het kopen van de winnaars en het verkopen van de verliezers. De gedachte erachter is dat iets wat vaart heeft, niet zo gauw tot stilstand zal komen. Momentumbeleggers kopen dus aandelen die al een poos stijgen, in de verwachting dat de heersende trend nog enige tijd zal aanhouden. Op de langere termijn is dit een lucratieve beleggingsaanpak.

In de kern is momentumbeleggen de meest eenvoudige beleggingsstrategie ter wereld, maar tegelijkertijd is het ook de moeilijkste. Er bestaan talrijke onderzoeken die aantonen dat beleggers een hoger rendement realiseren als ze de aandelen kopen die in het afgelopen jaar sterk gestegen zijn. Er zijn echter ook voorbeelden van situaties waarin het momentumeffect zich tegen de belegger heeft gekeerd. Wat snel stijgt, kan immers ook hard dalen.

Overreactie

Het momentumeffect wordt in de regel toegeschreven aan kuddegedrag: zien (ver)kopen, doet (ver)kopen. Maar ook de manier waarop beleggers op informatie reageren, speelt mee. Soms neemt men belangrijk nieuws voor kennisgeving aan, dan weer reageert men er zeer sterk op. Vooral bij een onverwachte koersdaling neigen beleggers tot overreactie. In hun zoektocht naar een verklaring waarom het sentiment omgeslagen is, hecht men te veel waarde aan de laatste nieuwsfeiten.

In tegenstelling tot wat veel beleggers denken, zijn aandelenmarkten geen marktplaats voor groei of voor goedkope aandelen. Ze zijn een marktplaats voor risico, waar mensen die hun aandelen te lang vasthouden hun vingers branden. Dat geldt zeker ook voor momentumaandelen. Er zijn altijd wel aandelen te vinden die het goed doen, maar dat wil natuurlijk niet zeggen dat momentumbeleggers de hele rit omhoog maken. Zij springen op de rijdende trein, en dan gebeurt het wel eens dat het net de laatste halte voor de daling was.

Smallcaps

Het momentumeffect is vooral waar te nemen bij smallcaps. Het vergt immers aanzienlijk meer kapitaal om de aandelen van multinationals in beweging te krijgen dan bij kleine nichespelers.
In de regel bezitten hoofdaandelen de kenmerken van waarde-aandelen en small-caps van groei, maar dat is geen ijzeren wet. Soms zijn cyclische aandelen in trek, dan weer defensieve aandelen. Daarbij weten we bovendien uit ervaring dat momentumbeleggen soms ook gewoon niet werkt. Vooral als blue chips een goede driemaandsperiode achter de rug hebben, doet u er verstandig aan om deze multinationals links te laten liggen.

Een en ander bevestigt ook dat momentum de beloning vormt voor beleggers die weten te profiteren van andermans inschattingsfouten. Dit mechanisme kent echter ook een keerzijde. De winst van momentum kan snel – heel snel zelfs – in verlies veranderen als de markt er plotseling in slaagt om de werkelijke waarde van (momentum)aandelen correct in te schatten.

In zekere zin is dit een jaarlijks terugkerend verschijnsel. Naarmate het jaar vordert, wordt het steeds duidelijker welke aandelen het goed doen en welke niet. Het zijn niet alleen particuliere beleggers die hierop reageren. Integendeel: ook professionele beleggers maken hier handig gebruik van. Met name in de laatste twee maanden van het vierde kwartaal verruilen zij, met het oog op het afsluiten van het beleggingsjaar, hun miskopen voor de grote winnaars van het jaar.

Vermogensbeheerders en beleggingsfondsen laten aan het einde van een kwartaal, en zeker aan het einde van een jaar, vaak mooie groeicijfers zien van de aandelen in portefeuille. Dat doen ze in verband met de rapportages en brochures die moeten worden opgesteld. Deze publicaties zijn enerzijds van belang voor het lokken van nieuwe klanten, terwijl ze anderzijds de baan, bonus of de loonsverhoging van de fondsbeheerders moeten veilig stellen. Dit oppoetsen van de aandelenportefeuille staat bekend als window-dressing. In goed Nederlands: een wassen neus.

In deze context is het interessant dat het momentum van Europese aandelen in het vierde kwartaal hoger is dan dat van Amerikaanse aandelen. Momentumstrategieën winnen op Wall Street al bij het begin van het derde kwartaal aan kracht.