Nieuwe rubriek: kaf en koren in het ETF-landschap

De populariteit van ETF’s lijkt onstuitbaar. De instroom van vermogen groeit ieder jaar. Begin september kondigden Goldman Sachs, JPMorgan en Nuveen, drie van oudsher toegewijde actieve beleggers, aan ook ETF’s te gaan aanbieden. ‘If you can’t beat them, join them’, moeten deze grote Amerikaanse beheerders hebben gedacht. Het aanbod wordt intussen ook steeds veelzijdiger. Bij Goldman Sachs, JPMorgan en Nuveen springen wat dat betreft de namen van de producten meteen in het oog. Zo komt JPMorgan met de Discplined High Yield Income ETF en Nuveen met de NuShares Enhanced Yield US Aggregate Bond ETF. Nuveen sprak bij de lancering van deze ETF van een ‘strategische bèta ETF die maximale ‘yield’ uit de brede obligatiemarkt moet persen’. Dergelijke termen suggereren dat er meer aan de hand is dan passief een index volgen, wat ETF’s of indextrackers oorspronkelijk beoogden te doen.

Het is daarom begrijpelijk (maar ook wel betuttelend) dat de AFM in augustus 2016 met het ‘Kader voor beoordeling actief beheerde ETF’s en ETF’s op een alternatieve index’ kwam. Zoals de titel van dit document aangeeft zijn er meerdere soorten ETF’s.

Ten eerste zijn daar de oorspronkelijke op marktkapitalisatie of beurswaarde gewogen indices. Hoe groter het aandeel, hoe meer gewicht het dan in de index (en dus in de ETF) krijgt. Apple en Microsoft, ‘s werelds grootste bedrijven wat betreft beurswaarde, hebben bijvoorbeeld de grootste weging in een wereldwijde aandelenindex-ETF Een voorbeeld volgt hieronder:

Ten tweede zijn er de actief beheerde ETF’s. Die zijn niet bedoeld om een index te volgen maar om die te verslaan. In de meeste gevallen zijn hier handelsregels gedefinieerd waarmee de beoogde ‘outperformance’ zou moeten worden gerealiseerd. Bij sommige ETF’s mag de beheerder zelfs discretionair handelen. Volgens de AFM wordt bij een aantal van deze ETF’s de transparantie – een van de vaakst genoemde voordelen van ETF’s – beperkt doordat posities maar een keer per dag worden vrijgegeven. Op sommige beurzen, waaronder die in de VS en Ierland, hoeft de beheerder van dergelijke ETF’s de posities zelfs niet dagelijks te rapporteren, mits dit goed is vastgelegd in het prospectus. Deze ETF’s wijken eigenlijk weinig af van gewone actief beheerde fondsen waar de beheerder bijvoorbeeld ook vaste regels gebruikt voor aan- en verkoop. Er zijn twee verschillen. Actieve ETF’s kunnen doorlopend op de beurs verhandeld worden en hebben doorgaans een lagere kostenstructuur. Actieve beleggingsfondsen worden maar een keer per dag, week of maand verhandeld, en lang niet altijd op de beurs (in actieve fondsen kan ook via directe inschrijving belegd worden).

Ten derde zijn er ETF’s die alternatieve indices volgen. Hierbij vindt de weging niet plaats op basis van marktkapitalisatie maar op andere factoren. We onderscheiden hier globaal drie groepen. Er zijn alternatieve indices die aandelen meer gewicht geven naarmate het (statistische) risico lager wordt. Verder zijn er de fundamenteel gewogen alternatieve indices waarbij weging plaatsvindt op bijvoorbeeld omzet, dividendrendement of koers-winstverhouding. Tot slot zijn er de gelijkgewogen indices, waarin kleinere beursbedrijven een grotere rol spelen dan in op marktkapitalisatie gewogen indices. ETF’s die alternatieve indices volgen worden ook wel ‘smart-’ of ‘alternative beta’ genoemd.

Dimensies en keuzecriteria

In de figuur hebben we de verschillende fondsen uitgebeeld in twee dimensies: beurshandel of niet versus mate van actief beheer. De ETF’s met een alternatieve index zijn een tussenvorm. Ze zijn passief in de zin dat ze een index vormen. Maar de ontwikkeling van en keuze voor die index is een vorm van actief beheer. In de figuur staan in de linkerhelft ook nog de zogeheten Index Huggers afgebeeld, officieel zijn dat actief beheerde fondsen, maar de beheerders durven weinig van de index af te wijken of hebben daar volgens het prospectus weinig speelruimte voor.

De keuze voor de ‘juiste ETF’ wordt er door de ruime keuzevrijheid niet gemakkelijker op. Want zelfs als we zouden kiezen voor een marktkapitalisatiegewogen index, dan nog moet de juiste index gekozen worden. Wie in Amerikaanse aandelen wil beleggen kan bijvoorbeeld kiezen voor de MSCI US, Russell 1000 of 2000, S&P500 of Nasdaq. Dit zijn actieve keuzes die zeer bepalend zijn voor het uiteindelijk te behalen rendement. Wat betreft de keuze voor de actief beheerde ETF’s en ETF’s gebaseerd op alternatieve indices wijst de AFM terecht op transparantie van het beleggingsbeleid en de samenstelling van beleggingen.

Maar er zijn meer selectiecriteria voor beleggers. In de tabel hebben we een screening gemaakt voor de categorie ‘Aandelen wereldwijd’ op basis van in totaal 25 criteria. Het belangrijkst zijn kostencriteria (onder meer de Total Expense Ratio, Beheersvergoeding en bied-laatspread) en volgcriteria (bijvoorbeeld de tracking error en tracking-volatiliteit; statistische maatstaven om te meten hoe goed een ETF de index volgt). Ook houden wij in onze beoordeling rekening met soliditeitsfactoren als duurzaamheid, omzetsnelheid van de portefeuille en de methode van indexreplicatie.

Bron: Morningstar Direct, T&E inmaxxa-multimanagerplatform
T&E inmaxxa-score: objectieve score (0-10) berekend op basis van 25 prestatiefactoren, zoals kosten
Peildatum: 16 september 2016

Lees ook: Verder kijken dan de index