‘In slechte tijden doen wat je in goede tijden beloofd hebt’

De wereldwijde financiële crisis van 2008 bracht voor beleggers in hedgefondsen problemen met liquiditeit met zich mee. Sommige fondsen gingen op slot en investeerders konden hun geld er voor een bepaalde periode niet meer uithalen. Na de wereldwijde crisis maakten hedgefondsen met een UCITS-stempel een grote groei door. UCITS, regelgeving van de Europese Unie, verbond fondsen onder meer aan eisen voor de liquiditeit.

Wat is GAIA?
GAIA staat voor Global Alternative Investor Access. Doel van dit platform is beleggers toegang te bieden tot strategieën die niet gecorreleerd zijn met de aandelenmarkten.
Het zijn strategieën die tot voor kort onbereikbaar waren voor de particulier. GAIA gebruikt de kennis van de vermogensbeheertak van Schroders, met 447 miljard onder beheer, om de beste hedgefondsmanagers van de industrie te selecteren.

Lees ook: Raymond Ling Gui: Er is weinig mis met de Chinese economie

Hoe groot is de markt voor liquide alternatieve investeringen met een UCITS-stempel?
In 2008 had de industrie €20 mrd onder beheer, verdeeld over minder dan 100 fondsen. Dit is in de afgelopen acht jaar gegroeid naar €300 mrd onder beheer via ongeveer 800 fondsen.

Waarom is er zoveel groei en zal de groei doorgaan?
Liquide alternatieve investeringen waren niet onbekend bij de belegger, maar ook ontoegankelijk. De gemiddelde institutionele belegger heeft 25% van zijn vermogen in liquide alternatieve investeringen. De gemiddelde particuliere belegger zit tussen de 0 en 5%. Dit laat zien dat de groei van de sector nog even doorgaat.

Steeds meer mensen komen er achter dat quantitative easing niet werkt. Negatieve rentes zijn slecht voor banken, maar misschien ook voor de wereldeconomie

Hoe selecteert u een goede manager? Er zijn fondshuizen die een grote hoeveelheid fondsen beginnen en via Survival Bias de fondsen met de hoogste rendementen laten bovendrijven en de slechtste sluiten. Is het niet meer geluk dan wijsheid dat een bepaald fonds goed presteert?
U heeft helemaal gelijk. Er zijn wereldwijd ongeveer 18.000 hedgefondsen. Het is de taak van GAIA om de beste fondsen te vinden per strategie. Dit gaat veel verder dan het hoogste rendement gecorrigeerd voor volatiliteit. Wij kijken bijvoorbeeld naar de maximale drawdown, de jaarlijkse turnover en of het fonds ooit gesloten is geweest omdat er teveel uitstroom was. Het is daarnaast belangrijk om te weten of het rendement van het fonds komt door de vaardigheden van de manager of omdat de hele markt omhoog ging. Wij vinden het daarnaast ook belangrijk dat een manager een gedeelte van zijn eigen geld in het fonds heeft geïnvesteerd. Het merendeel van de fondsen valt op die criteria al af. Het vervolg is dat wij gesprekken gaan voeren. In acht jaar ben ik bij 2.000 managers op bezoek geweest.
Wat is de vervolgstap wanneer GAIA een manager interessant vindt?
Wij hebben een team van vijf mensen die nader onderzoekt doen. Wij lopen bijvoorbeeld een aantal volledige dagen met de manager mee. Wij willen bijvoorbeeld weten hoe een volledige trade gaat. Van hoe het idee ontstaat tot de uitvoering daarvan. Vervolgens gaan wij ter controle een aantal dingen doen die niet mogen. Onder UCITS mag een bepaalde positie niet groter zijn dan 10%. We zetten in de controlesystemen een positie van 11% en kijken of er een alarmbel afgaat.

Wij vragen altijd wat het plan is als de markt precies andersom gaat dan de beheerder verwacht

GAIA heeft een checklist?
De Britse brancheorganisatie AIMA heeft een checklist voor het uitzoeken van de beste manager. Zij hebben de belangrijkste vragen op een rijtje gezet; wij hebben dit verder doorontwikkeld en een heleboel dingen toegevoegd die wij essentieel vinden. Op de checklist van AIMA staan biografieën, inclusief vorige werkgevers en opleidingen, van de belangrijkste personen en honderden vragen. Een paar voorbeelden: Zijn er in de afgelopen twee jaar verkeerde orders doorgegeven aan de beurs? Wie heeft toestemming om orders naar de beurs te sturen? Wie zijn de grootste investeerders in het fonds? Via welke broker gaan orders naar de beurs? Hoe meet het fonds liquiditeit?

In de laatste presentatie citeert het GAIA-fonds twaalf door MSCI in kaart gebrachte risico’s voor aandelen in 2016. Met als toevoeging: waarom nu investeren in liquide alternatieve investeringen? Is dit de mening van Schroders, met honderden miljarden aan long beleggingen of is het de mening van het GAIA-team?
Dit is echt de mening van GAIA, niet die van Schroders. Ik weet dat er elk jaar tien dingen te noemen zijn die mis kunnen gaan, maar dit jaar lijkt anders. Vergeet niet dat de bullmarkt al zeven jaar duurt. Dat is lang. Steeds meer mensen komen er achter dat quantitative easing niet werkt. Negatieve rentes werken niet voor banken, maar misschien ook wel niet voor de wereldeconomie. Er zijn zoveel onduidelijkheden, dat het mij niet zou verbazen als de volatiliteit over 2016 hoog blijft. Dit is interessant voor liquide alternatieve investeringen.

Lees ook: ‘De tijd was rijp voor een robot-beleggingsfonds’

Is het niet risicovol als steeds meer beleggers in long-short-fondsen zitten? Kijk naar wat in augustus 2007 gebeurde. Meerdere hedgefondsen leden grote verliezen omdat ze long zaten in het ene aandeel en short in het andere. Toen het verkeerde aandeel omhoog ging, ontstonden enorme bewegingen die in de hele sector grote verliezen veroorzaakten, omdat iedereen uit dezelfde trade wilde. Het is dus gevaarlijk als iedereen hetzelfde doet.
Iets soortgelijks hebben wij in februari van dit jaar gezien. De markt was op dat moment ongeveer 10% lager dan de slotstand van vorig jaar. Februari bleek de afgelopen 25 jaar een moeilijke maand voor long-short-managers. Veel beheerders zaten long in bedrijven als Facebook, Amazon, Netflix en Google (deze aandelen gingen gemiddeld 60% omhoog in 2015, red.) en short in de markt. Herstel zette zich in voor de brede aandelenmarkt en de hoogvliegers gingen naar beneden. Daarmee zaten veel fondsen dubbel fout. Dit soort bewegingen is een uitzondering; niet de norm.

Wat moet een manager doen als er weer een maand als februari voorbij komt?
Als een manager iets anders doet dan hij had aangegeven, gaat bij ons het alarm af. Wij vragen altijd naar het plan voor als de markt precies het tegenovergestelde doet van wat de beheerder verwacht. Als hij zegt dat hij zich op winstgroei richt, moet hij bijkopen zodra er kansen zijn. Als hij dan juist uit posities stapt, is het een veeg teken. Als een manager zegt dat hij een stoploss hanteert van 10% en bij -10% zegt: ‘de koersen zijn gedaald, daardoor zijn er kansen’, dan is dat ook een rode vlag. In tijden van grote stress moet de beheerder de dingen doen die hij heeft aangekondigd in tijden van voorspoed.

Lees ook: ‘Voordat het schandaal bij Volkswagen naar buiten kwam, was het bedrijf al uit onze index’