De crash der crashes

Op maandag 19 oktober 1987 knalden de beurskoersen op Wall Street keihard omlaag. Beleggers waren zo angstig dat ze alles wat met aandelen te maken had, dumpten. Het opmerkelijkste van de dag die ook te boek staat als Black Monday is dat de economie ondanks de sell off niet in een recessie verzeilde.

Combinatie van factoren

De oorzaak van de beurskrach van 1987 heeft meerdere gronden. John Kenneth Galbraith, de econoom die in de jaren vijftig The Great Crash, 1929 schreef, waarschuwde al vroeg in het jaar dat het fout zou aflopen met aandelen. De speerpunten van president Ronald Reagan waren belastingverlagingen, meer geld voor defensie, lagere inflatie en een eind aan de begrotingstekorten.

Dat deze doelstellingen onderling niet verenigbaar waren, deerde hem niet. Zijn economisch programma legde de nadruk op belastingverlagingen om de groei te stimuleren. De economie werd er niet spoorslags beter van. Een groot deel van de belastingverlagingen werd niet geïnvesteerd in de reële economie, maar ging linea recta naar Wall Street.

In oktober 1987 dreigde ook het conflict in de Perzische Golf te escaleren. De geopolitieke spanningen tussen Iran en Irak speelden al langer, maar op maandag 19 oktober bombardeerden de Verenigde Staten twee commerciële olieplatforms die door het Iraanse leger werden misbruikt voor communicatiedoeleinden.

Maar omdat in de week voordien Wall Street een buiteling van tien procent maakte, het grootste weekverlies in 40 jaar, lanceerden die maandagochtend computerprogramma’s massaal verkooporders. Black Monday is de eerste beurskrach die wordt toegeschreven aan de computerhandel en kan hierdoor in zekere zin worden beschouwd als de eerste flash crash.

Op zich was de stemming op Wall Street de vrijdag ervoor niet extreem slecht. In die tijd was het echter gebruikelijk dat banken in het weekend hun posities onder de loep namen en zo nodig bij de volgende opening aandelen verkochten. Het rekenwerk dat hieraan te pas kwam was immens en dankzij de opkomst van de computer werd niet alleen de implementatie van complexe risicotechnieken een stuk efficiënter, ook de bijbehorende aandelentransacties konden worden geautomatiseerd en sneller uitgevoerd. De combinatie van geavanceerde portefeuilleverzekering en automatische orderuitvoering leidde tot de crash der crashes, de grootste beurskrach ooit.

Vraag op vraag

De kans bestaat dat aandelenmarkten nog even alle richtingen uitschieten. De salamicrash van vorige week draait rond de cruciale vraag of er een wereldwijde groeivertraging komt of niet. In feite was dat in 1987 ook zo. Toen grossierde Wall Street net als in 2014 in all-time highs, maar denderde het de week ervoor hard omlaag omdat enkele fiscale voordelen zouden worden geschrapt. De facto een vergelijkbare situatie met de huidige afbouw van het maandelijkse opkoopprogramma van de Federal Reserve.

Vraag is of in het huidige klimaat een volgende Black Monday opnieuw een unieke koopkans zou zijn. De krach van 1987 was extreem, maar in een grafiek van 114 jaar was het niets anders dan een rimpeling in een opgaande weg. De hamvraag is echter of we opnieuw in een bearmarkt zullen belanden. Als je doorheen de volatiliteit kijkt, dan zijn aandelen an sich niet duur. Aan de vooravond (september 1987) van Black Monday noteerde Wall Street aan 23 keer de winst, eind september gaf de koers-winstverhouding een waarde van nog geen 18 aan.

Negatieve spiraal

Om zeker te zijn dat de negatieve spiraal op de aandelenmarkten doorbroken wordt, mag de onzekerheid niet te lang duren. In Oekraïne is de spanning te snijden, in Syrië staat het geopolitieke conflict onder internationale hoogspanning. Europa kan zowaar de wereldeconomie in een recessie trekken. De eurocrisis lijkt voorbij, maar de cocktail van lage groei, lage rente en lage inflatie baart al langer zorgen. Als de Europese Centrale Bank de stesstests voor de sector tot een geloofwaardig einde kan brengen, waarvan de uitslag op zondag 26 oktober bekend wordt gemaakt,  kan dat wel eens een kantelpunt vormen. @ Ivan Snurer

Op maandag 19 oktober 1987 knalden de beurskoersen op Wall Street keihard omlaag. Beleggers waren zo angstig dat ze alles wat met aandelen te maken had, dumpten. Het opmerkelijkste van de dag die ook te boek staat als Black Monday is dat de economie ondanks de sell off niet in een recessie verzeilde.

Combinatie van factoren

De oorzaak van de beurskrach van 1987 heeft meerdere gronden. John Kenneth Galbraith, de econoom die in de jaren vijftig The Great Crash, 1929 schreef, waarschuwde al vroeg in het jaar dat het fout zou aflopen met aandelen. De speerpunten van president Ronald Reagan waren belastingverlagingen, meer geld voor defensie, lagere inflatie en een eind aan de begrotingstekorten.

Dat deze doelstellingen onderling niet verenigbaar waren, deerde hem niet. Zijn economisch programma legde de nadruk op belastingverlagingen om de groei te stimuleren. De economie werd er niet spoorslags beter van. Een groot deel van de belastingverlagingen werd niet geïnvesteerd in de reële economie, maar ging linea recta naar Wall Street.

In oktober 1987 dreigde ook het conflict in de Perzische Golf te escaleren. De geopolitieke spanningen tussen Iran en Irak speelden al langer, maar op maandag 19 oktober bombardeerden de Verenigde Staten twee commerciële olieplatforms die door het Iraanse leger werden misbruikt voor communicatiedoeleinden.

Maar omdat in de week voordien Wall Street een buiteling van tien procent maakte, het grootste weekverlies in 40 jaar, lanceerden die maandagochtend computerprogramma’s massaal verkooporders. Black Monday is de eerste beurskrach die wordt toegeschreven aan de computerhandel en kan hierdoor in zekere zin worden beschouwd als de eerste flash crash.

Op zich was de stemming op Wall Street de vrijdag ervoor niet extreem slecht. In die tijd was het echter gebruikelijk dat banken in het weekend hun posities onder de loep namen en zo nodig bij de volgende opening aandelen verkochten. Het rekenwerk dat hieraan te pas kwam was immens en dankzij de opkomst van de computer werd niet alleen de implementatie van complexe risicotechnieken een stuk efficiënter, ook de bijbehorende aandelentransacties konden worden geautomatiseerd en sneller uitgevoerd. De combinatie van geavanceerde portefeuilleverzekering en automatische orderuitvoering leidde tot de crash der crashes, de grootste beurskrach ooit.

Vraag op vraag

De kans bestaat dat aandelenmarkten nog even alle richtingen uitschieten. De salamicrash van vorige week draait rond de cruciale vraag of er een wereldwijde groeivertraging komt of niet. In feite was dat in 1987 ook zo. Toen grossierde Wall Street net als in 2014 in all-time highs, maar denderde het de week ervoor hard omlaag omdat enkele fiscale voordelen zouden worden geschrapt. De facto een vergelijkbare situatie met de huidige afbouw van het maandelijkse opkoopprogramma van de Federal Reserve.

Vraag is of in het huidige klimaat een volgende Black Monday opnieuw een unieke koopkans zou zijn. De krach van 1987 was extreem, maar in een grafiek van 114 jaar was het niets anders dan een rimpeling in een opgaande weg. De hamvraag is echter of we opnieuw in een bearmarkt zullen belanden. Als je doorheen de volatiliteit kijkt, dan zijn aandelen an sich niet duur. Aan de vooravond (september 1987) van Black Monday noteerde Wall Street aan 23 keer de winst, eind september gaf de koers-winstverhouding een waarde van nog geen 18 aan.

Negatieve spiraal

Om zeker te zijn dat de negatieve spiraal op de aandelenmarkten doorbroken wordt, mag de onzekerheid niet te lang duren. In Oekraïne is de spanning te snijden, in Syrië staat het geopolitieke conflict onder internationale hoogspanning. Europa kan zowaar de wereldeconomie in een recessie trekken. De eurocrisis lijkt voorbij, maar de cocktail van lage groei, lage rente en lage inflatie baart al langer zorgen. Als de Europese Centrale Bank de stesstests voor de sector tot een geloofwaardig einde kan brengen, waarvan de uitslag op zondag 26 oktober bekend wordt gemaakt,  kan dat wel eens een kantelpunt vormen. @ Ivan Snurer