Zes opties

Begin dit jaar werd bekend dat in december 2014 in de eurozone de consumentenprijzen ten opzichte van een jaar eerder met 0,2 procent waren gedaald. Exclusief energie, voeding en tabak steeg het algemene prijsniveau evenwel met 0,8 procent.

Centrale bankiers hebben normaal gesproken enkel oog voor de kerninflatie. Dit cijfer houdt geen rekening met productcategorieën waarvan de prijzen sterk kunnen schommelen, zoals olie en agrarische producten. Omdat deze maat voor inflatie stabieler is dan de totale inflatie geeft die een beter zicht op de ontwikkeling van het algemene prijspeil.

En op zich is Mario Draghi, de president van de Europese Centrale Bank (ECB), niet bang voor een beetje deflatie, ware het niet dat de kerninflatie schrikbarend laag is en daalt. De ECB is immers verantwoordelijk voor het monetaire beleid van de eurozone met als basisdoelstelling het handhaven van de prijsstabiliteit binnen de eurozone. Dat wil zeggen dat ze de koopkracht bewaakt en de inflatie in toom moet houden. Concreet betekent dit dat het inflatiecijfer tussen de nul en twee procent mag schommelen, waarbij men eerder liefoogt naar de twee dan de nul.

Per saldo is de negatieve inflatie van december toe te schrijven aan de snel dalende olieprijs. Onder economen leeft echter de vrees dat de huidige negatieve prijsspiraal de inflatie langdurig onder de nul procent duwt en er langdurige vraaguitval zal optreden als gevolg van die deflatie. Als je weet dat een product over een paar maanden goedkoper is, dan stel je toch de aankoop voor zover mogelijk uit. Wat opgaat voor rationele consumenten, geldt ook voor op winst beluste producenten. Het vervelende hiervan is dat bedrijven minder vraag zien, met minder werknemers uit de voeten kunnen en bijgevolg minder investeren, waardoor de bedrijvigheid in de eurozone verder terugvalt.

Vloek en zegen

Deflatie is een bedreiging voor de fiscale stabiliteit en ondermijnt de houdbaarheid van de schulden van banken en overheden. De prijsdalingen op de internationale oliemarkten zijn in deze een vloek en een zegen. Als consument hou je meer geld over, overheden daarentegen lopen accijnzen mis. Hierdoor lopen de begrotingstekorten verder op, nochtans lijden ze al onder dalende belastinginkomsten als gevolg van Grote Recessie.

Draghi vreest dat de negatieve prijsspiraal de economieën van de eurozone in een langdurige recessie zal duwen. Hoewel het niet tot zijn specifieke takenpakket behoort, wil hij aan hand van monetaire financiering, dat wil zeggen de grootschalige aankoop van staatsleningen, beter gekend als Quantitative Easing (QE), de economie stimuleren en zo de inflatie aanwakkeren. In de Verenigde Staten deed Ben Bernanke, de toenmalige voorzitter van de Federal Reserve (Fed), het kunstje voor, al bestaat hiervoor geen sluitend bewijs. Niet alleen overspoelde de voorganger van Janet Yellen de financiële markten met opeenvolgende QE’s, het lijkt erop dat de Amerikaanse economie meer baat heeft gehad aan de winning van schaliegas in een tijd dat de rest van de wereld voor ruwe olie het volle pond moest betalen.

Paardenmiddel

De tegenstand om over te gaan tot de aankoop van staatsleningen binnen de ECB is groot. Het vervelende is dat niemand weet hoe je op korte termijn echt korte metten maakt met deflatie, anders dan met het paardenmiddel monetaire financiering. In Europa klinkt dat als vloeken in de kerk. Het alternatief zijn economische hervormingen, maar los van het feit dat dit een proces van lange adem is, ontbeert het politici aan modeloverstijgende visies en strategisch inzicht, dat even terzijde. Eens het deflatiespook rondwaart, is het nauwelijks te bestrijden. Deflatie mag dan wel het spiegelbeeld van inflatie zijn, als de rente richting de nul gaat en de prijzen zakken door, dan stijgt de reële rente. Je krijgt dan dat de rente de economie extra afremt terwijl die hoognodig moet groeien.

Nadat de Zwitserse centrale bank (SNB) als een donderslag bij heldere hemel vorige week de vaste koppeling tussen de frank en euro losliet, wacht de financiële markten op donderdag 22 januari, mogelijk een nieuwe schok. Omdat hij er eerder al op voorsorteerde, is de kans dat Draghi tot QE zal over gaan groot (optie 1), maar de bliksemactie van de SNB dwingt hem mogelijk tot drastische maatregelen. Dat wil zeggen dat hij namens de ECB het paardenmiddel van monetaire financiering opschaalt (optie 2). Draghi kan echter net zo goed aankondigen dat het opkoopprogramma minder omvangrijk zal zijn (optie 3) dan de 500 miljard euro die volgens het nieuwsagentschap Bloomberg de ronde doet. Wat ook kan is dat het tijdsbestek van 18 tot 24 maanden wordt ingekort tot 12 maanden (optie 4). Wat echter ook mogelijk is, is dat Draghi helemaal niets doet (optie 5), maar hij kan zowaar ook in de voetstappen van Bernanke treden (optie 6). Die knoopte destijds zijn steunbeleid vast aan twee economische randvoorwaarden (de ontwikkeling van het algemene prijsniveau en de werkloosheidsgraad) goed wetende dat zoals nu in Europa werkloosheid een groter probleem is dan inflatie. @ Ivan Snurer

Begin dit jaar werd bekend dat in december 2014 in de eurozone de consumentenprijzen ten opzichte van een jaar eerder met 0,2 procent waren gedaald. Exclusief energie, voeding en tabak steeg het algemene prijsniveau evenwel met 0,8 procent.

Centrale bankiers hebben normaal gesproken enkel oog voor de kerninflatie. Dit cijfer houdt geen rekening met productcategorieën waarvan de prijzen sterk kunnen schommelen, zoals olie en agrarische producten. Omdat deze maat voor inflatie stabieler is dan de totale inflatie geeft die een beter zicht op de ontwikkeling van het algemene prijspeil.

En op zich is Mario Draghi, de president van de Europese Centrale Bank (ECB), niet bang voor een beetje deflatie, ware het niet dat de kerninflatie schrikbarend laag is en daalt. De ECB is immers verantwoordelijk voor het monetaire beleid van de eurozone met als basisdoelstelling het handhaven van de prijsstabiliteit binnen de eurozone. Dat wil zeggen dat ze de koopkracht bewaakt en de inflatie in toom moet houden. Concreet betekent dit dat het inflatiecijfer tussen de nul en twee procent mag schommelen, waarbij men eerder liefoogt naar de twee dan de nul.

Per saldo is de negatieve inflatie van december toe te schrijven aan de snel dalende olieprijs. Onder economen leeft echter de vrees dat de huidige negatieve prijsspiraal de inflatie langdurig onder de nul procent duwt en er langdurige vraaguitval zal optreden als gevolg van die deflatie. Als je weet dat een product over een paar maanden goedkoper is, dan stel je toch de aankoop voor zover mogelijk uit. Wat opgaat voor rationele consumenten, geldt ook voor op winst beluste producenten. Het vervelende hiervan is dat bedrijven minder vraag zien, met minder werknemers uit de voeten kunnen en bijgevolg minder investeren, waardoor de bedrijvigheid in de eurozone verder terugvalt.

Vloek en zegen

Deflatie is een bedreiging voor de fiscale stabiliteit en ondermijnt de houdbaarheid van de schulden van banken en overheden. De prijsdalingen op de internationale oliemarkten zijn in deze een vloek en een zegen. Als consument hou je meer geld over, overheden daarentegen lopen accijnzen mis. Hierdoor lopen de begrotingstekorten verder op, nochtans lijden ze al onder dalende belastinginkomsten als gevolg van Grote Recessie.

Draghi vreest dat de negatieve prijsspiraal de economieën van de eurozone in een langdurige recessie zal duwen. Hoewel het niet tot zijn specifieke takenpakket behoort, wil hij aan hand van monetaire financiering, dat wil zeggen de grootschalige aankoop van staatsleningen, beter gekend als Quantitative Easing (QE), de economie stimuleren en zo de inflatie aanwakkeren. In de Verenigde Staten deed Ben Bernanke, de toenmalige voorzitter van de Federal Reserve (Fed), het kunstje voor, al bestaat hiervoor geen sluitend bewijs. Niet alleen overspoelde de voorganger van Janet Yellen de financiële markten met opeenvolgende QE’s, het lijkt erop dat de Amerikaanse economie meer baat heeft gehad aan de winning van schaliegas in een tijd dat de rest van de wereld voor ruwe olie het volle pond moest betalen.

Paardenmiddel

De tegenstand om over te gaan tot de aankoop van staatsleningen binnen de ECB is groot. Het vervelende is dat niemand weet hoe je op korte termijn echt korte metten maakt met deflatie, anders dan met het paardenmiddel monetaire financiering. In Europa klinkt dat als vloeken in de kerk. Het alternatief zijn economische hervormingen, maar los van het feit dat dit een proces van lange adem is, ontbeert het politici aan modeloverstijgende visies en strategisch inzicht, dat even terzijde. Eens het deflatiespook rondwaart, is het nauwelijks te bestrijden. Deflatie mag dan wel het spiegelbeeld van inflatie zijn, als de rente richting de nul gaat en de prijzen zakken door, dan stijgt de reële rente. Je krijgt dan dat de rente de economie extra afremt terwijl die hoognodig moet groeien.

Nadat de Zwitserse centrale bank (SNB) als een donderslag bij heldere hemel vorige week de vaste koppeling tussen de frank en euro losliet, wacht de financiële markten op donderdag 22 januari, mogelijk een nieuwe schok. Omdat hij er eerder al op voorsorteerde, is de kans dat Draghi tot QE zal over gaan groot (optie 1), maar de bliksemactie van de SNB dwingt hem mogelijk tot drastische maatregelen. Dat wil zeggen dat hij namens de ECB het paardenmiddel van monetaire financiering opschaalt (optie 2). Draghi kan echter net zo goed aankondigen dat het opkoopprogramma minder omvangrijk zal zijn (optie 3) dan de 500 miljard euro die volgens het nieuwsagentschap Bloomberg de ronde doet. Wat ook kan is dat het tijdsbestek van 18 tot 24 maanden wordt ingekort tot 12 maanden (optie 4). Wat echter ook mogelijk is, is dat Draghi helemaal niets doet (optie 5), maar hij kan zowaar ook in de voetstappen van Bernanke treden (optie 6). Die knoopte destijds zijn steunbeleid vast aan twee economische randvoorwaarden (de ontwikkeling van het algemene prijsniveau en de werkloosheidsgraad) goed wetende dat zoals nu in Europa werkloosheid een groter probleem is dan inflatie. @ Ivan Snurer